समुद्रया चुप्पा

राजेन मानन्धर

अगष्ट १ कुन्हु हानं सुथंनिसें जिगु छ्यं स्यात । क्यामराया कार्डय् च्वंगु फोटो ल्यापटपय् मन्ह्यन — थाय् मदु धाल । ल्यापटपय् च्वंगु डाटा हार्डड्राइभय् तये धकाः हयां रिड यात, राइट मयाः । चःति हे वल । फोटो मकासे च्वनेफइ ला? अहं ! आः गन वनाः कार्ड न्यायेगु ? ओहो, थ्व दक्व ग्याजेटत मदु सा गुलि ज्यूगु नि, न रहे बाँस न बजे बाँसुरी । न्हापा न्हापा यात्रा याइपिनि भ्वं छकू कलम छपु दु सा गाः, आः जुलं मिखां खँक्व माः । दक्वदिक्व धू मुनेगु द्यांचाय् वांछ्वयाबी ला धैथें जुयावल, तर ल्हाः गय् न्ह्याइ हानं? थ्व हे खः जिगु सम्पत्ति । थ्व म्हगसया संसारय् बितेयानागु निन्हु प्यन्हु न्ह्यलय् खः ला ज्वलय् खः ला मस्यूनि जिं । छेँय् वनाः थ्व कार्डय् फोटो दइ ला मदइ ला । न थ्व दक्वं म्हगस हे जकं खः ला? अथे खःसा न्ह्यलं हे मचायेमा भगवान् ! थन जिं म्हस्यूपिं भगवानपिं दु ला मदु ला मस्यू, तर जिगु आस्तिक जुइत स्वयां नं मफयाच्वंगु मिखां येँय् फोहर द्वँया लिक्क न्हाय् कय्कुंकाः भुगुलुं च्वनाच्वंपिं द्यःत मालाच्वन, झ्यालं खनेदयाच्वंगु व यचुसेपिचुसेच्वंगु बगिंचाय्, सतकय् ।

थौं समुद्रय् वनेगु दिं । नेपालंनिसें हे समुद्रय् थःत थुनेखनीगु जुयाः मन चंचं धायाच्वंगु जिगु । समुद्र — हिमालयया कापिइ लाःगु नेपालय् बूम्ह जुयाः समुद्रया लु जक नुगलय् वयेवं जिगु नुगलय् म्हय्खा प्याखं हुली । स्वनिगःया दक्व पुखूपाखूत नं स्कूल, नगरपालिका, व्यापार प्रवद्र्घन व छु छु मस्यु धाःगु संस्थाया कुदृष्टि लानाः स्वाहा जूगु जक मखु, स्थानिय मनूतय् हे पुखुलिइ लः वनीगु निकासय् पिल्लर दुगु छेँ दनेगु हू वःगुलिं व सार्वजनिक पुखू तकं म्हासेयानाः व्यक्तिगत दय्कूगुलिं लः स्वयेत म्हगसय् वनेमालेधुंकल । हानं उकिसं एशियन बैंकं ध्यबाया खुसिबाः वय्कलं नं केयूकेएलं छेँय् प्यन्हुया छकः, व नं सुद्ध चान्हय् जक लः वइगु थासं वयाम्ह जितः मिखाय् मन्ह्यंक लः स्वयेमास्तिवयाच्वंगु उलिथुलि मदु ।

सुथंनिसें जि व उर्सुला समुद्रय् वने हथाय् चायाच्वना, नवीन म्हाः धयाच्वंम्ह जूसां गनं वनेथाय् मदुगुलिं जिपिंनाप वयेमाल । जिमि न्हापा ला समुद्रकिनारया स्टेशन तक बसं वनेगु खँ जुयाच्वंगु खः । तर पिटरं अन तक गाडीइ तयाबी धाःबलय् अगःचा मालां द्यःगःचा लुल ।
थ्यन, तर जिमिसं ला समुद्र हे मखं । निभाः मत्वयाः वा वइथें जुयाच्वंगुलिं समुद्र गुखे लाः धकाः अन्दाज हे यायेमफयाच्वन । जिमित न्हिले ला ख्वये ला ।

नवीनं ह्वात, “ग्व, समुद्र हे खने मदु का । टर्चलाइट ज्वनावयेमाःगु का समुद्र स्वयेत । आः गन माःवनेगु?”

लिक्कसं क्ल्याम्पनबोर्ग (Klampenborg) या प्रख्यातगु बेलेभ्यू (Bellevue) समुद्रतटय् जिपिं दनाच्वनागु जुयाच्वन । अथे धैगु कोपेनहागनया उत्तरय् लाःगु समुद्रकिनारया छगू बस्ती खः । दच्छिया न्यागू लाख पर्यटकत सालेगु शक्ति दुगु थ्व समुद्रतट डेनमार्कया प्रख्यात समुद्रतट मध्ये छगू खः ।
समुद्र जिमित घय्पुयाः कायेत ल्हाः चकंकाः पियाच्वन । जिमिसं मखं । सुयागुं मतिना अदृष्य जुइयः । अन दु, व स्यू जिमिसं, तर गन दु, व मस्यू । तर समुद्र ला उलि सतिनाच्वनेधुंकल कि जिमिगु मिखां मखं । मिखाया दुने दुगु समुद्रया मतिना मिखां गय् खनी ?

मां नं समुद्र, यःम्ह नं समुद्र, म्ह्याय् न समुद्र । समुद्र हे मतिना । अथे जुयाः समुद्रयात मिसा धकाः धाइगु जुइ कवितय्सं । ख्वाउँक फय् सिरिसिरि सनाच्वंबलय् जितः जिगु मिखां समुद्र मालेमफुसां समुद्रं जितः घय्पुनातःगु चाः । इकिधिकि सनेमफयेक, त्वःतां त्वःतेमफयेक । वा हे वःगु ला मखु, तर नं ख्वाउँगु समुद्रया लःफुतिं जितः थ्यूवल, म्हछम्हं चुप्पा नयाब्यूथें जुल । छफुतिनिफुति जिगु गंगु म्हुतुसिइ नं लात । यःम्हसिगु चुप्पा, म्हुतुसिइ । यःत्यःया न्हापांगु पलाः । समुद्रलिसे जिगु मतिना जुल ।

निभाःद्यःयात सुपाचं कुनाः जिमित ताबेत पीके मफुत । पलख लिपा सुपाँय् खिनाः समुद्रं जिमित तय्जु याःवल । मिखा हे नयेत तिल्ल थीगु समुद्र । सुद्र्यःया साथ दत कि समुद्र थः हे हजार सुद्र्यः जुयाबीफु । मतिनाया शक्ति धैगु थ्व हे खः । सुद्र्यःया मतिना समुद्रयात, समुद्रया लिजलं हानं सर्गः झलमल । सुपाँय् चकनावंलिसे समुद्र झं झं यचुक खनेदयावल । गपाय्धं व समुद्र? धयां साध्य हे मदु, चकं चकं चकं । मानौं सारा पृथ्वी धैगु हे समुद्र । शायद थ्व समुद्र पृथ्वी स्वयाः नं तब्या ला?
अपाय्मछि धिकःम्ह समुद्रं न्हाचः जितः घय्पुनातःगु खनीका । ओहो, न्हाचः मदहोशय् जितः चुप्पा नयेलात धकाः मछालाः क्वछुनाच्वन । अले तीजक जिगु न्हाय्पनय् वयाः न्यन, ‘छं नं जितः मतिना याना ला?’

उर्सुला लः खनेवं दुहां वनाछ्वत, जि धाःसा निभाः खनेमदुतले पियाच्वना, ल्वहँतय् ग्वतुलाः ह्यामि जुयाः समुद्रयात स्वयाच्वना, वयात हे मछाःसे च्वंक, फिया बँय् ग्वतुलाः । उलिमछि मनूत अन निभाःद्यः पियाच्वंपिं दु । समुद्रं वा धयाच्वन, जिं सुद्र्यःलिसे सल्लाह यायेमानि धयाच्वना । निभाःद्यः खनेदयेवं जिगु धैर्यं साथ मबिल । अले लिपा जितः नं दुतकाल समुद्रया सम्मोहनं । समुद्रं छु जितः दुतकाइ, जिं दुकयाबिया समुद्रयात थः दुने । जिके उलिमछि प्याःचाः दु कि न्हय्गू समुद्र नं नुनाछ्वयेफु ।

समुद्र — छु दैगु जुइ उकी । खन कि दुतिनाः लः जुयाः वनेमास्तिवइगु । लखय् छकः दुनास्वल कि सी पूर्ण बहादुर वैद्यजुं लखय् छाय् उलिमछि कविता च्वयादिल धैगु । अथें अथें मन ध्यानमग्न जुइगु, योग याना थें च्वनीगु, झुमिं यंकू थें, म्हगसय् खं थें छु थें छु थें । लः व सर्गः स्वाःगु सुका थें च्वंगु ध्वः स्वस्वं मतिइ लुइगु, छु खः थ्व आकास व धरती धैगु, गुलि तापाः? सुका छपुति ला खः नि, गुबलें नापमलानाः नं नापं च्वनीपिं मनितामिपिं थें । तापाः व सती धैगु नं मनया अनुभव जक ला खः नि । वनां जक थ्यनीगु जूसा व सुकापू कायेत उखेपाखे वनाछ्वये मास्तिवइ जितः, चफुनाबी मास्तिवइ व आकास व धरतीया भू, बरु लिहां वयेम्वाःलेब्यु जितः थ्व यथार्थया फिसलय् ।

थुखे हानं मेगु यथार्थं जिमित थः गुलि यथार्थय् धकाः क्यनाच्वन । जिपिं कुहांवनागु थाय् स्वयाः भचा जवय् ला दक्व हे म्हय् सुकापु छपु नं तयेम्वाःपिं मनूत जक खनी का । ल्याय्म्ह, ल्यासे, बुरा, बुरि दक्वं पचिनांगा जुयाः फिसलय् चातवानाच्वन । गुबलें सु लखय् भचा म्हिताः वइ, हानं गुबलें सु । उमि थःपिंत असभ्य मखु, न्यूडिस्ट धाय्केमास्तिवः । म्हय् त्वमपुसे मगाःगु जक त्वपुयाः निभाःद्यः व समुद्रया सवाः काःवःपिन्त उमिसं कुरिकुरि धयाच्वंथें च्वन । अबलय् हे स्वम्ह ल्याय्म्हत ततःग्वःगु रुकसाय्क ज्वनाः अन थ्यंकः वल, शायद कोपेनहागन स्वयाः तापाःगु थासं वःपिं जुइ । उमिसं नं पालंपाः म्हय् प्यपुनाच्वंगु सभ्यता वांछ्वल, छबः छबः यानाः । अले पचिनांगा जुयाः लखय् क्वब्वाःवन । थज्याःगु स्वतन्त्रता डेनमार्कया मेमेगु थासय् मदुगु जुयाः हे अन वःगु जुइ इपिं । जिगु मिखां स्वयेमज्यू धाधां उमिगु स्वच्छन्द विचार व दर्शनयात चिवाकाकां स्वःवनाच्वन । मनूत जंगलय् बँमनू थें जुयाः लाःलाःथे नयाः जुयाच्वंगु युगनिसें आःतकया यात्राय् न्हापांगु पलाः हे वसतं पुनाः जूगुयात काइ । थन धाःसा सभ्यताया दकलय् च्वय्यागु चरण धकाः धैगु वसःया महत्वयात म्वाय्चुइकीपिं दंवल । जिगु नुगलय् न्ह्यसःचिं तुंगरुंग यगानाच्वन, धात्थें, सभ्यता धैगु छु ?

लिपा निघौति लखय् म्हितेधुंकाः जिमिगु शरीरं जिमित त्यानुल धाल । मनं मगाःनि धाःसां, आः मजिल धकाः थःगु म्हयात थःम्हं सातुमतु सालाः पितहया । लखय् तुति हे थुने म्हाःम्ह नवीन याकःचा जक गन वन मस्यु । जिमिसं वयात मालां तापाक्क वाउँगु घाँसय् ग्वारातुलाच्वन । अले नापं लिहां वया । बसय् छम्ह नेपालया बारे यक्व न्यनातःम्ह, तर गुबलें नेपाः धाःसा वयेमखंनिम्ह बाज्यःवंम्ह मिसा छम्हनाप न्ह्याइपुक खँ ब्यात । बसं तप्यंक लिङबीया स्टोरसेन्टरय् क्वकयाबिल । गुलि भाग्यमानी जिपिं, बेलेभ्यू तट त्वःतावयागु १५ मिनेट मजाःनि झ्वाममm्वाम वा वयाबिल । स्टोरसेन्टरया दुने मवंसे मगात ।

थःगु नितिं छुं न्याये मयःसां छेँजःया निंतिं धाःसा खँक्व यंकेमास्तिवइगु । थ्व गज्याःगु माया? थनया लगभग हरेक वस्तु नेपालय् न्यायेगु दु, व हे वस्तु नेपालय् दं, थनं यंकेत गधालं थें भारी क्वबीमानि, छुं न्यायेत जिके दुगु यूरोयात क्रोनरय् हिलेमानि, अले २० प्रतिशत सितिकं कर पुलेमानि धकाः सीक सीकं नं पनेमफु । उगुंथुगुं न्यानाः थःत गधा दय्काः वया ।

वा फुलफुल वयांच्वन तिनि, ख्वाउँसे च्वं । जितः छेँय् ममःचा दय्कागु लुमन । उर्सुलां धाःसा आइसक्रिम नयेगु धाल । लँसिथय् ६५ क्रोनर ( थ्यंमथ्यं १,००० तका) वंगु आइसक्रिम कथुं कुहां मवं मवं नया, येँय् म्हुतुइ लात कि स्यत्ताक पुइगु ममःचा लुमंकाः ।

छेँय् थ्यंबलय् बहनी हे जुल । पिटर व लोना जिमित पियाच्वन । वा वःबलयय् जिपिं समुद्रय् हे तिनि जुइ धकाः उपिं ला ग्यानाच्वंगु जुयाच्वन का ।

“जिमि ला वा वःबलय् छिपिं समुद्र किनारय् हे तिनि जुइ धकाः च्वनागु का । तर छिपिं ला भाग्यमानी हे जुयाच्वन का ।” पिटरं धाल ।

लोनां जिमित व न, थ्व न धकाः आग्रह यानाच्वन । जिपिं मानौ चय्प्यता घासा तयाः भ्वय् नया थें दंग, फुरंग । समुद्रया लःया सवाः म्हुतुइ किनाच्वंगु दनि । समुद्री लःया कुचुकचुं आः नं मनयात तरंगीत यानाच्वंगु दनि । तर वयागु सहज व सरल आतिथ्यं जिमित प्रभावित मयासेच्वनेमफु । म्हिगः तिनि म्हस्यूम्ह मनुखं जिमित थःहे थें बांलाक व्यवहार यानाच्वन । थःगु मनय् धाःसा थज्याःगु थज्याःगु संकोच वयाच्वनिगु, गुकिं जितः वलिसे खुलेजुयाः खँल्हायेत अझ नं तयार यायेमफयाच्वन ।

बहनी छझाः लिङबीया किल्ला स्वःवना । जिपिं च्वनाच्वनागु थाय्या उलि लिक्क अज्याःगु संरचना दु धकाः जिमिसं बिचाः हे यायेमफयाच्वंगु । थ्व थाय्यात युद्धकालय् थीथी कथं उपयोगु याःगु जूसां आः धाःसा याकःबाकः वयेगु हे थाय् मखु थें च्वंक निर्जन जुयाच्वन । अंगलय् मथूगु भासं उगुंथुगुं च्वयातःगु स्वयाः पिटर व लोना मुसुमुसु न्हिलाच्वन, जिपिं मथूपिनिगु लागि कालो अक्षर भैंसी बराबर !

(च्वमिया सफू “न्यामिसाया देसय्‌”पाखे‌ं कयागु)